empatia

Empatia to zdolność postrzegania tego, co inny człowiek może czuć w danym kontekście. Jest to uczucie uczestnictwa afektywnego w emocjach innej osoby. Początki tego terminu sięgają języka greckiego, gdzie „empatia” oznaczała „emocjonalność”. Współczesne rozumienie tego słowa narodziło się w 1909 roku, kiedy Edward B. Titchener próbował przetłumaczyć niemieckie słowo „Einfühlungsvermögen”, odnoszące się do analizy Theodora Lippsa.

W zależności od perspektywy, z której patrzymy na empatię, jej źródło i przyczyny mogą być interpretowane różnie. Istnieje wiele teorii i hipotez dotyczących tego zagadnienia:

1. Historia starożytna: Aristoteles twierdził, że człowiek jest istotą społeczną, która żyje w rodzinach, klanach i społecznościach. Człowiek ma naturalną potrzebę łączenia się z innymi, aby w pełni realizować siebie jako istotę społeczną.
2. Pojęcie współczesne: Jeremy Rifkin, amerykański socjolog, uważa empatię za stosunkowo nowy koncept w ludzkim słownictwie, który zaczął być używany dopiero w 1909 roku. Empatia różni się od innych pojęć, takich jak współczucie czy altruizm. Odnosi się zarówno do zdolności poznawczych, jak i emocjonalnych jednostki do wczuwania się w sytuację emocjonalną innej osoby.
3. Empatia afektywna i kognitywna: Empatię można podzielić na dwa główne składniki:
   • Empatia afektywna: zdolność do reagowania uczuciem na stany psychiczne innych.
   • Empatia kognitywna: zdolność do rozumienia punktu widzenia innej osoby.
4. Empatia międzykulturowa: To zdolność do postrzegania świata z perspektywy innej kultury. Jest to związane z pojęciami socjologicznymi emic i etic, które odnoszą się do sposobów, w jakie ludzie interpretują i opisują swoje doświadczenia w różnych kulturach.

W kontekście zdrowia emocjonalnego, empatia jest nie tylko zdolnością do rozumienia uczuć innych, ale także narzędziem, które pozwala terapeutom lepiej rozumieć i pomagać swoim pacjentom. Dzięki empatii terapeuci są w stanie głębiej połączyć się z pacjentami, lepiej rozumieć ich problemy i dostosowywać metody leczenia do indywidualnych potrzeb pacjenta.

W erze cyfrowej, gdzie wiele interakcji odbywa się online, empatia jest równie ważna. Psychoterapia online staje się coraz bardziej popularna, a zdolność do okazywania empatii w wirtualnym środowisku jest kluczem do skutecznego leczenia pacjentów na odległość. Wirtualne sesje terapeutyczne wymagają od terapeutów rozwijania nowych umiejętności w zakresie okazywania empatii, aby zapewnić pacjentom wsparcie, którego potrzebują.

Empatia – różnice

Różnice indywidualne Empatia jest złożonym zjawiskiem, które może różnić się w zależności od jednostki. Istnieją narzędzia, takie jak Skala Empathic Concern, która ocenia uczucia sympatii i troski skierowane na innych, oraz Skala Personal Distress, która mierzy uczucia osobistej niepokoju i niepokoju. Badania wykazały, że cechy osobowości, takie jak ekstrawersja i ugodowość, są związane z dokładnością empatyczną i mogą wpływać na zdolność jednostki do wczuwania się w emocje innych.

Różnice płciowe Kobiety często osiągają wyższe wyniki w miarach empatii, takich jak Empathy Quotient, podczas gdy mężczyźni zwykle osiągają wyższe wyniki w Systemizing Quotient. Jednakże różnice te nie są stałe i mogą być wpływane przez różne czynniki, takie jak środowisko społeczne czy motywacje jednostki. Istnieją badania sugerujące, że różnice płciowe w empatii mogą mieć korzenie biologiczne, z kobietami mającymi naturalną zdolność do większej empatii w wyniku ewolucji jako głównych opiekunów. Inne badania sugerują, że różnice te mogą być wynikiem socjalizacji i stereotypów płciowych.

Wpływy środowiskowe Niektóre badania teoretyzują, że czynniki środowiskowe, takie jak styl wychowania i relacje, wpływają na rozwój empatii u dzieci. Empatia promuje prospołeczne relacje i pomaga łagodzić agresję. Badania wykazały, że pewne praktyki rodzicielskie, takie jak zachęcanie dziecka do wyobrażenia sobie perspektyw innych i uczenie dziecka refleksji nad własnymi uczuciami, mogą przyczynić się do rozwoju empatii. Ponadto, uszkodzenie mózgu, takie jak udar, może zakłócić zdolność do empatii, zwłaszcza jeśli uszkodzenie dotyczy prawej strony mózgu.

W końcu, istnieją dowody sugerujące, że empatia jest umiejętnością, którą można poprawić poprzez trening. Dzięki odpowiedniemu szkoleniu i praktyce, jednostki mogą nauczyć się być bardziej empatyczne i reagować na uczucia innych w bardziej wspierający sposób.

Empatia w różnych nurtach psychoterapii

Psychoterapia psychodynamiczna W psychoterapii psychodynamicznej empatia jest kluczowym narzędziem, które pozwala terapeucie zrozumieć wewnętrzne konflikty pacjenta. Poprzez głębokie wczucie się w uczucia pacjenta, terapeuta może pomóc mu zrozumieć źródła jego problemów i pracować nad ich rozwiązaniem. Empatia jest tu używana do odkrywania ukrytych uczuć i nieświadomych konfliktów.

Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) W CBT empatia jest używana do pomocy pacjentowi w identyfikacji i kwestionowaniu negatywnych schematów myślowych. Terapeuta stara się zrozumieć perspektywę pacjenta, aby pomóc mu zobaczyć, jak pewne myśli i przekonania wpływają na jego zachowanie. Poprzez empatyczne podejście, terapeuta może pomóc pacjentowi w rozpoznawaniu i zmianie dysfunkcyjnych wzorców myślowych.

Terapia humanistyczna W podejściu humanistycznym, takim jak terapia skoncentrowana na kliencie Carla Rogersa, empatia jest kluczowym elementem. Terapeuta stara się stworzyć środowisko, w którym pacjent czuje się akceptowany i rozumiany. Poprzez głęboką empatię, terapeuta pomaga pacjentowi w eksploracji i akceptacji własnych uczuć.

Terapia systemowa W terapii systemowej, skoncentrowanej na rodzinie, empatia jest używana do zrozumienia dynamiki i wzorców w rodzinie. Terapeuta stara się wczuć się w uczucia każdego członka rodziny, aby pomóc im zrozumieć, jak ich interakcje wpływają na innych członków rodziny.

Psychoterapia Gestalt W terapii Gestalt empatia jest kluczowa w procesie „dokończenia niedokończonych spraw”. Terapeuta używa empatii, aby pomóc pacjentowi zrozumieć i przepracować nierozwiązane konflikty i uczucia.