Dystymia lub zaburzenie dystymiczne (z greckiego: δυσθυμία „zły stan umysłu, przygnębienie, depresja, smutek”) jest przewlekłym zaburzeniem nastroju z takimi samymi problemami poznawczymi i fizycznymi jak depresja, ale mniej dotkliwym i dłuższym.
Dystymia, a depresja
Objawy dystymii muszą być niewystarczające do diagnozy poważnej depresji, ale jednak nadal występować. Dystymię diagnozuje się wtedy, gdy choroba trwa co najmniej 2 lata. Dystymia najczęściej zaczyna się w młodym wieku, chociaż nie jest to regułą. Czasami pacjent z dystymią otrzymuje prawidłową diagnozę dopiero po wielu latach od zachorowania. Jeśli dystymia zaczyna się już w dzieciństwie, pacjent uważa, że objawy depresyjne są cechą jego charakteru i nie mówi o tych objawach lekarzom, a także krewnym i przyjaciołom. Postawienie diagnozy jest również trudne, ponieważ w niektórych przypadkach dystymia pojawia się jednocześnie z innymi zaburzeniami psychicznymi, które „nakładają się” na objawy dystymii.
Diagnozowanie dystymii
Aby zdiagnozować dystymię, przez dwa lub więcej lat pacjent musi skarżyć się na obniżony nastrój lub wykazywać oznaki obniżonego nastroju. Mogą występować w tym czasie stany normalnego nastroju, trwają jednak krócej niż kilka tygodni. W dystymii, nie występują epizody manii, ani hipomanii. Okresy depresji charakteryzują trzema lub większą ilością cech z poniższej listy (rozpoznanie ICD):
- zmniejszona energia i aktywność;
- bezsenność;
- utrata pewności siebie lub poczucie niższości;
- trudności w koncentracji;
- płaczliwość;
- utrata zainteresowania lub przyjemności z seksu i innych aktywności;
- brak radości z przyjemnych czynności;
- uczucie beznadziejności i rozpaczy;
- uczucie niezdolności do sprostania rutynowym wymaganiom codziennego życia;
- pesymistyczne postrzeganie przyszłości;
- pogrążenie się w refleksji nad przeszłością;
- izolacja społeczna;
- pacjent jest mniej rozmowny niż zwykle.
Dystymia, dolegliwości połączone
Co najmniej 75% pacjentów z dystymią ma również jakąś przewlekłą chorobę organiczną lub jakieś zaburzenie psychiczne. Możliwe są kombinacje dystymii z następującymi zaburzeniami:
- atak paniki,
- uogólniony niepokój,
- socjofobia,
- zaburzenia konwersji,
- choroby somatyczne (dystymia wtórna),
- uzależnienie od narkotyków,
- Alkoholizm
- Ponadto osoby, które cierpią na dystymię, są bardziej narażeni na poważne zaburzenia depresyjne.
Rodzaje dystymii
Można wyróżnić kilka rodzajów dystymii, jednak dwa główne to:
- Dystymia somatyzowana (katetyczna) – Przy dystymii somatycznej charakterystyczne są skargi na ogólny zły stan zdrowia, kołatanie serca, duszność, zaparcia, płaczliwość, zły sen z częstymi przebudzeniami. Obniżony nastrój jest zwykle łagodny z przewagą lęku. Często zdarza się, że na doznania cielesne nakładają się zaburzenia nastroju z powstawaniem objawów ogólnych. Dolegliwości mogą nabierać konotacji fizycznej (pieczenie w krtani lub jelitach, itd.). We wczesnych stadiach występuje także nasilenie przygnębienia, a także niepokojący lęk.
- Dystymia charakterologiczna (charakterogenna) – czyli inaczej depresyjny typ osobowości według. W obrazie klinicznym dominują uporczywe zaburzenia, które utrzymują się przez całe życie w postaci anhedonii, pesymizmu, myślenie o bezsensie życia. Z biegiem lat stopniowo kształtuje się depresyjny światopogląd. Obraz świata dla takich osób wydaje się być zakryty żałobną zasłoną, życie wydaje się pozbawione sensu, we wszystkim tacy ludzie doszukają tylko ponurych stron. To urodzeni pesymiści. Każde radosne wydarzenie jest dla nich natychmiast zatruwane myślą o kruchości radości, nie oczekują od przyszłości niczego poza nieszczęściami i trudnościami, podczas gdy przeszłość daje tylko wyrzuty sumienia za rzeczywiste lub urojone błędy, które popełnili. Ludzie tacy są niezwykle wrażliwi na wszelkiego rodzaju kłopoty, czasami bardzo ostro reagują na nie, a poza tym wielu z nich nieustannie prześladuje jakieś nieokreślone uczucie ciężkości w sercu, któremu towarzyszy niespokojne oczekiwanie nieszczęścia. W zewnętrznych przejawach, w ruchach, w wyrazie twarzy w większości widoczne są ślady jakiegoś zahamowania: obniżone rysy twarzy, bezradnie zwisające ręce, powolny chód, skąpe, ospałe gesty. Niezależnie od wykonywanej pracy, aktywność w większości jest dla nich nieprzyjemna i szybko się nią męczą. Na dodatek w tym co zrobili, dostrzegają głównie błędy, a w tym co ma nadejść – tak wiele trudności, że w ich oczekiwaniu mimowolnie rezygnują. Wszystko to sprawia, że tacy ludzie są niezwykle niezdecydowani i niezdolni do jakiejkolwiek skutecznej inicjatywy. Intelektualnie tacy ludzie osoby często stoją bardzo wysoko, chociaż w przeważającej części praca umysłowa jest dla nich nieprzyjemnie zabarwiona, towarzyszy jej uczucie wielkiego napięcia.
Należy wyjaśnić, że obecnie kwestionuje się pogląd, że skłonność do depresji jest cechą charakteru lub cechą temperamentu jednostki. Przyjmuje się, że w rzeczywistości mamy do czynienia z przewlekłym zaburzeniem depresyjnym lub dystymicznym, które powstało w dzieciństwie pod wpływem czynników zewnętrznych.
Jak leczyć dystymię? Leczenie dystymii – leki, psychoterapia?
Farmakoterapia dystymii obejmuje stosowanie tradycyjnych trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych. Ostatnio w leczeniu dystymii coraz częściej stosuje się selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny. Oprócz psychofarmakoterapii dużą wagę przywiązuje się do psychoterapii, która wykazał największą skuteczność w leczeniu zaburzeń afektywnych. Jako uzupełnienie psychoterapii indywidualnej przydatna jest terapia grupowa lub grupy wsparcia, które pozwalają pacjentowi rozwijać umiejętności interpersonalne i asertywność, a także zwiększają pewność siebie. Psychoterapia (lub terapia rozmowa) jest stosowana w dystymii i innych zaburzeniach nastroju, aby pomóc osobie rozwinąć odpowiednie umiejętności radzenia sobie z codziennym życiem i kwestionować błędne negatywne przekonania na swój temat. Psychoterapia może również pomóc w zwiększeniu przestrzegania nawyków związanych z lekami i zdrowym stylem życia, a także pomóc pacjentowi i rodzinie zrozumieć zaburzenia nastroju. Możesz skorzystać z terapii jeden na jednego, terapii rodzinnej, terapii grupowej lub grupy wsparcia z innymi osobami, które żyją z przewlekłą depresją. Każdą terapię warto poprzedzić konsultacją z wybranym psychoterapeutą.
