nadużycia emocjonalne

Nadużycie to niewłaściwe użycie lub traktowanie, często w celu niesprawiedliwego lub niewłaściwego uzyskania korzyści. Nadużycie może przybierać różne formy, takie jak: fizyczne lub werbalne znęcanie się, zranienie, napaść, naruszenie, gwałt, niesprawiedliwe praktyki, przestępstwa lub inne rodzaje agresji. Do tych opisów można również dodać filozoficzną Kantowską koncepcję niegodziwości używania drugiego człowieka jako środka do celu, a nie jako celu samego w sobie. Niektóre źródła opisują znęcanie się jako „społecznie akceptowalne”, co oznacza, że w różnych czasach i społeczeństwach cierpienie ofiary może być bardziej lub mniej dostrzegane.

Psychiczne znęcanie się, nadużycia

Chociaż nie ma zgody co do dokładnej definicji znęcania się emocjonalnego, nadużywania, jest ono często klasyfikowane jako forma urazu psychicznego. Typowa definicja prawna, szczególnie w dziedzinie opieki nad dziećmi, określa je jako uraz zdolności psychologicznych lub stabilności emocjonalnej, o czym świadczą obserwowalne lub istotne zmiany w zachowaniu, reakcjach emocjonalnych lub poznaniu.

Cechy charakterystyczne – znęcania się – nadużywania

Niektóre ważne cechy i formy nadużywania emocjonalnego, znęcania się to:

• nieproporcjonalne (przesadne) reakcje
• dehumanizacja i uprzedmiotowienie
• nadużywanie informacji
• jawne nadużywanie
• ukryte (lub kontrolowanie) znęcanie się
• nieprzewidywalność
• sytuacje niemożliwe do rozwiązania (nastawianie się na porażkę) kontrola przez pełnomocnika
• nadużywanie otoczenia (gaslighting)

Wedle niektórych badań, niezależnie od tego, czy są to mężczyźni, czy kobiety, osoby nadużywające mają zwykle wspólne cechy, takie jak wysoki poziom podejrzliwości i zazdrości, nagłe i drastyczne zmiany nastroju, słaba samokontrola oraz wyższy niż przeciętny poziom aprobaty dla przemocy i agresji. Osoby będące sprawcami nadużyć wykazują wysoki wskaźnik zaburzeń osobowości. Wskaźnik zaburzeń osobowości w populacji ogólnej wynosi około 15%-20%, podczas gdy około 80% mężczyzn stosujących przemoc, objętych sądowymi programami leczenia, ma zaburzenia osobowości. (Dutton, D.G. (Summer 1994). „Patriarchy and wife assault: The ecological fallacy” (PDF). Violence and Victims). U kobiet będących sprawcami przemocy stwierdzono zaburzenia osobowości związane z zachowaniami narcystycznymi i kompulsywnymi. Sprawcy mogą dążyć do unikania obowiązków domowych lub sprawować całkowitą kontrolę nad finansami rodziny. Sprawcy mogą być bardzo manipulacyjni, często werbują na swoją stronę przyjaciół, funkcjonariuszy prawa i urzędników sądowych, a nawet rodzinę ofiary, jednocześnie przerzucając winę na ofiarę.

Ofiary nadużyć emocjonalnych

Wiele badań podaje, że dzieci, w których rodzinach występuje przemoc psychiczna, nadużycia emocjonalne, w tym agresja psychiczna i agresja słowna, mogą wykazywać szereg poważnych zaburzeń, w tym przewlekłą depresję, lęk, zespół stresu pourazowego, dysocjację. Wpływ przemocy emocjonalnej „nie różni się znacząco” od wpływu przemocy fizycznej na stan psychiczny. Ponadto, jeżeli chodzi o pacjentki, to w grupie osób doświadczających nadużyć emocjonalnych  częściej występowały problemy ginekologiczne. Jeżeli zaś chodzi o mężczyzn maltretowanych emocjonalnie przez żonę/partnerkę, ofiary wykazują wysoki wskaźnik występowania depresji, zespołu stresu pourazowego i uzależnień. Praktycznie wszystkie ofiary nadużyć emocjonalnych wykazują wyższy od przeciętnego wskaźnik aleksytymii (trudności w rozpoznawaniu i przetwarzaniu własnych emocji).

Nadużycia emocjonalne – pomoc psychoterapeuty

Analiza dużego badania przeprowadzona przez LaRoche’a* wykazała, że kobiety maltretowane przez mężczyzn częściej szukają pomocy psychologicznej niż mężczyźni maltretowani przez kobiety (63% w porównaniu z 62%).

---

*Laroche, D. (2005). „Aspects of the context and consequences of domestic violence. Situational couple violence and intimate terrorism in Canada in 1999.” Quebec City: Government of Quebec.