Zmiana zachowania odnosi się do procesu modyfikacji lub całkowitej zmiany postaw, nawyków, reakcji emocjonalnych i działań jednostki. W kontekście psychoterapii, zmiana zachowania ma na celu poprawę jakości życia pacjenta poprzez wprowadzenie zdrowych, adaptacyjnych zachowań i eliminację tych, które są szkodliwe lub niepożądane.
Charakterystyka:
- Motywacja: Zmiana zachowania często wymaga wewnętrznej motywacji pacjenta oraz wsparcia zewnętrznego, takiego jak pomoc terapeuty lub społeczności wsparcia (Prochaska & DiClemente, „Stages of Change”).
- Świadomość: Proces zmiany zachowania zaczyna się od rozpoznania problematycznych zachowań i zrozumienia ich negatywnego wpływu na życie jednostki (Bandura, „Self-Efficacy: The Exercise of Control”).
- Cel i planowanie: Efektywna zmiana zachowania wymaga wyznaczenia konkretnych celów oraz opracowania planu działania, który obejmuje kroki potrzebne do osiągnięcia tych celów (Locke & Latham, „Goal Setting Theory”).
Główne elementy:
- Konfrontacja z problemem: Pacjent musi skonfrontować się z problematycznymi zachowaniami, zrozumieć ich przyczyny i skutki oraz przyjąć odpowiedzialność za ich zmianę.
- Edukacja i nauka: Zmiana zachowania wymaga edukacji pacjenta na temat zdrowych nawyków oraz nauki nowych umiejętności, które zastąpią niepożądane zachowania (Miller & Rollnick, „Motivational Interviewing”).
- Wsparcie i monitorowanie: Pacjent potrzebuje wsparcia ze strony terapeuty, rodziny lub grupy wsparcia oraz regularnego monitorowania postępów w procesie zmiany (Baumeister & Tierney, „Willpower: Rediscovering the Greatest Human Strength”).
- Utrwalenie nowych zachowań: Kluczowym elementem jest utrwalenie nowych, pozytywnych zachowań poprzez ich regularne praktykowanie i adaptację do różnych sytuacji życiowych (Prochaska & DiClemente, „Stages of Change”).
