Psychoterapia behawioralna, kontrastująca z podejściem Gestalt, stawia sobie za cel modyfikację konkretnych zachowań i reakcji, które uznaje za niekorzystne lub szkodliwe. Terapia ta opiera się na założeniu, że wszelkie zachowania są wynikiem uczenia się, dlatego też można je zmienić przez zastosowanie odpowiednich technik. Obejmuje to techniki takie jak terapia poznawczo-behawioralna (CBT), które skupiają się na identyfikacji i zmianie myśli lub przekonań podtrzymujących negatywne zachowania. W przeciwieństwie do tego, Gestalt podchodzi do człowieka holistycznie, eksplorując głębsze przyczyny problemów psychicznych poprzez introspekcję i rozwijanie świadomości siebie. Gestalt zwraca uwagę na proces „bycia w kontakcie” z samym sobą i otoczeniem, co przekłada się na większą uwagę na emocje, myśli oraz fizyczne doznania w danej chwili.
Porównanie z psychoterapią poznawczą
Psychoterapia poznawcza dzieli z psychoterapią behawioralną podstawowe założenie, że to, co ludzie myślą, wpływa na ich uczucia i zachowania. Skupia się na analizie i modyfikacji myśli oraz przekonań, które mogą prowadzić do problemów emocjonalnych i behawioralnych. Terapia poznawcza, skoncentrowana na „tu i teraz”, poszukuje sposobów na przeformułowanie negatywnych wzorców myślenia, co ma na celu poprawę samopoczucia pacjenta. Gestalt, z kolei, zaprasza do głębszego zrozumienia siebie przez eksplorację pełniejszego doświadczenia życiowego. Akcentuje znaczenie świadomości momentu obecnego, włączając w to wszystkie aspekty doświadczenia ludzkiego: emocje, ciało i umysł. To podejście podkreśla proces „bycia świadomym” jako kluczowy element w procesie terapeutycznym.
Porównanie z psychoanalizą
Psychoanaliza oferuje zdecydowanie inny punkt widzenia, kładąc nacisk na wpływ nieświadomych procesów i doświadczeń z dzieciństwa na obecne funkcjonowanie jednostki. Psychoanaliza dąży do odkrycia głęboko zakorzenionych przyczyn problemów psychicznych przez analizę snów, oporów, przeniesień i wolnych skojarzeń. Gestalt, zamiast zagłębiać się w przeszłość, koncentruje się na świadomym przeżywaniu „tu i teraz”. Choć nie ignoruje wpływu przeszłości na obecną sytuację, to jednak priorytetem jest aktualne doświadczenie i sposób, w jaki osoba kontaktuje się ze swoim środowiskiem oraz z innymi ludźmi. To podejście podkreśla znaczenie odpowiedzialności za swoje życie i decyzje, a także aktywnego angażowania się w proces terapeutyczny.
Porównanie z terapią systemową
Terapia systemowa stanowi znaczący kontrast do podejścia Gestalt, ponieważ skupia się na analizie systemów relacji, w których jednostka funkcjonuje, takich jak rodzina czy środowisko pracy. Terapia ta bada wzorce komunikacji i interakcji między członkami systemu, identyfikując i modyfikując te, które przyczyniają się do problemów w funkcjonowaniu systemu. Gestalt, choć również zwraca uwagę na relacje, robi to poprzez pryzmat indywidualnego doświadczenia jednostki w kontekście tych relacji. Centralnym punktem jest tu samoświadomość i sposób, w jaki indywidualne doświadczenie wpływa na interakcje z innymi.
Porównanie z terapią humanistyczną
Terapia humanistyczna, bliska duchem do Gestalt, również akcentuje indywidualne doświadczenie, wolną wolę i proces samorealizacji. Obydwa podejścia wspierają eksplorację wewnętrznego świata klienta oraz podkreślają znaczenie autentyczności, samoakceptacji i świadomości. Różnica między nimi tkwi w metodach pracy i akcentach. Gestalt w większym stopniu skupia się na integracji doświadczeń, na przykład poprzez pracę z niezintegrowanymi częściami „ja”, oraz na świadomości ciała jako narzędzia poznania siebie i świata. Terapia humanistyczna, choć również holistyczna, może kłaść większy nacisk na rozmowę i refleksję, jako środek do osiągnięcia samorealizacji i głębszego zrozumienia siebie.
