Termin ten jest używany do opisania osoby („gaslighter”), która przedstawia fałszywą narrację innej grupie lub osobie, co prowadzi do zwątpienia w jej percepcję i wprowadzenia jej w błąd (zazwyczaj dla własnej korzyści gaslightera), dezorientacji lub niepokoju. Gaslighting nie musi być złośliwy czy celowy, może to być po prostu sposób bycia danej osoby, choć w niektórych przypadkach jest. Generalnie chodzi o to, że gaslighter działa tak, aby sprawić, by ktoś zakwestionował swoją rzeczywistość.
Termin „gaslighting” pochodzi z filmu Gaslight z 1944 r. (na podstawie wcześniej sztuki z 1938r.), w którym mąż podstępem przekonuje żonę, że jest chora psychicznie, aby ją okraść. Gaslighting był w dużej mierze terminem niejasnym lub ezoterycznym aż do połowy lat 2010-tych, kiedy to szeroko przeniknął do angielskiego leksykonu, w Polsce zaczął pojawiać się w podobnym czasie.
Inspiracją dla powstania terminu, który odnosi się do systematycznego stosowania przez głównego bohatera manipulacji psychologicznej wobec swojej ofiary. W sztuce tej mąż stara się wmówić żonie i jej otoczeniu, że oszalała, że jest chora psychicznie, manipulując drobnymi elementami otoczenia, a jednocześnie próbuje jej wmówić, że popełnia błędy i ma złą pamięć, wskazując na zmiany. Oryginalny tytuł pochodzi od zaniku światła gazowego w domu, którego mąż używał do wzbudzania niepokoju u żony. Żona zauważa tę właśnie zmianę natężenia światła i porusza ten temat, ale mąż mówi jej, że wyobraża sobie zmianę światła i takowej nie było.
Po raz pierwszy Gaslighting w tym znaczeniu pojawił się w 1956 roku (wg merriam-webster.com) Termin ten opisuje manewry stosowane w celu manipulowania postrzeganiem rzeczywistości przez innych. Florence Rush w swojej książce z 1980 roku, poświęconej seksualnemu wykorzystywaniu dzieci, streszcza filmową adaptację Gas Light George’a Cukora i komentuje: „nawet dzisiaj słowo Gaslighting jest używane do opisania próby zniszczenia postrzegania rzeczywistości przez drugą osobę”.
W biznesie, podobnie jak w relacjach osobistych, może pojawić się zjawisko znane jako "gaslighting". Gaslighting to forma manipulacji psychologicznej, polegająca na skłonieniu osoby do wątpliwości co do własnych percepcji, wspomnień czy odczuć, często prowadząca do...
Jakie są formy przemocy psychicznej? tworzenie niestabilnego środowiska, nagłe wahania nastroju, wybuchy emocji, niezgadzanie się w błahych sprawach, gra w gry umysłowe, używając sprzecznych lub wprowadzających w błąd stwierdzeń podczas sporów, stosowanie taktyk...
Przemoc może przybierać różne formy, np. fizyczną, emocjonalną, psychiczna, rasową lub seksualną. Do przemocy może dochodzić w różnych okolicznościach, np. w domu rodzinnym, w małżeństwie, w pracy, szkole lub na uczelni. Dotyczy to także dowolnych momencie życia – w dzieciństwie, w okresie dojrzewania, w połowie życia, a także podeszłym wieku. Nadużycia mogą doświadczać zarówno mężczyźni, jak i kobiety oraz osoby bez względu na rasę, klasę czy orientację seksualną. Znęcanie się polega na sprawowaniu władzy, podporządkowaniu się i kontroli – dotyczy to sytuacji, gdy wyrządzana jest krzywda, wbrew woli, wiedzy lub zrozumieniu ofiary. Psychoterapia w tym zakresie przede wszystkim pomaga w zbadaniu wpływu takich okoliczności.
Jeśli niesiesz pomoc psychologiczną pacjentom, dopisz się do naszej ogólnopolskiej bazy psychoterapeutów, psychologów, psychiatrów i innych osób niosących psychologiczną pomoc.
