Co to jest Ortoreksja?
Ortoreksja (z greckiego orthos, „prawidłowy”, i orexis, „apetyt”) to zespół praktyk żywieniowych charakteryzujących się obsesyjnym pragnieniem spożywania zdrowej żywności i systematycznym odrzucaniem żywności postrzeganej jako niezdrowej (śmieciowe jedzenie). Termin ten został utworzony w 1997 roku przez dr Stevena Bratmana, który zaproponował, aby praktykę tę uznać za zaburzenie odżywiania (podobnie jak anoreksje i bulimie). Stwierdza, że w rzadkich przypadkach zachowanie to (skupienie na zdrowej żywności) może stać się tak skrajne, że może prowadzić do niedożywienia lub izolacji społecznej czy też innych objawów zaburzeń diety.
Ortoreksja obecnie (stan na 2022 r. ) nie jest oficjalnie uznawana za zaburzenie odżywiania, nie jest on wymieniona w DSM. Kategoria DSM obejmuje jednak nietypowe formy zaburzeń odżywiania, do których należałoby zaliczyć ortoreksję.
W 2009 r. Ursula Philpot, przewodnicząca Brytyjskiego Stowarzyszenia Dietetyków i starszy wykładowca na „Leeds Metropolitan University” , opisała osoby ze skłonnością do ortoreksji jako „wyjątkowo dbające o jakość spożywanego jedzenia”, w przeciwieństwie na przykład do anoreksji czy bulimii, które koncentrują się na ilości spożywanego pokarmu lub jego wartości energetycznej. Wszelkie odchylenia prowadzą do poczucia winy, a nawet samokarania się.
Ortoreksja – wyjątkowe dbanie o jakość spożywanego jedzenia
Ortoreksja to destrukcyjna obsesja na punkcie zdrowego odżywiania, która nadmiernie koncentruje się na jakości żywności w diecie.
Można mieć dość jasną wizję tego, jak wygląda zdrowe odżywianie: zbilansowana dieta składająca się z organicznych warzyw i zbóż, owoców i warzyw oraz innych produktów ze zrównoważonych źródeł, które zawierają ograniczoną ilość cukrów, tłuszczów i soli. Można czytać etykiety, sprawdzać jakość produktów, aby uniknąć nadmiernie przetworzonej żywności. Dopóki jednak nie staje się to destrukcyjną obsesją, wszystko jest w porządku.
Właściwe odżywianie może poprawić samopoczucie, jak i ogólną jakość życia. Jednak problemy mogą pojawić się, gdy idea zdrowego odżywiania i odżywiania przekroczy pewną granicę, stając się niezdrową obsesją, która może mieć wpływ na zdrowie psychiczne i fizyczne.
Ortoreksja – kiedy zdrowe już jest niezdrowe?
W specjalistycznej literaturze powstają różnego próby stworzenia rozpoznania, kiedy skupienie na zdrowej żywności jest już uciążliwą obsesję. Według Bratmana skłonność do ortoreksji można rozpoznać za pomocą poniżeszego testu kwestionariuszowego (L’orthorexie nerveuse – quand manger trop sain devient malsain », Le Conseil Européen de l’Information sur l’Alimentation (EUFIC), marzec 2004.).
Test na ortoreksję!
Odpowiedź „tak” na 4 lub 5 z poniższych pytań wskazuje, że lepsza byłaby bardziej zrelaksowana postawa wobec jedzenia. Odpowiadając „tak” na wszystkie pytania, pokazuje, że mamy całkowitą obsesję na punkcie zdrowego odżywiania. Test nie miał na celu stworzenia nowej choroby (nowego patologicznego zachowania) jako takiego, ale zwraca uwagę na pojawienie się tego typu zachowań, które mogą być zagrażające:
- Czy poświęcasz więcej niż 3 godziny dziennie na myślenie o swojej diecie?
- Czy planujesz swoje posiłki z kilkudniowym wyprzedzeniem?
- Czy wartość odżywcza posiłku jest dla Ciebie ważniejsza niż przyjemność z jego spożywania?
- Czy jakość Twojego życia pogorszyła się, podczas gdy jakość Twojego pożywienia poprawiła się?
- Czy ostatnio stałeś się bardziej wymagający wobec siebie?
- Czy Twoja samoocena wzrosła dzięki chęci zdrowego odżywiania się?
- Czy zrezygnowałeś z pokarmów, które kiedyś lubiłeś, na rzecz „zdrowej” żywności?
- Czy Twoja dieta przeszkadza Ci w wychodzeniu z domu, odsuwa Cię od rodziny i przyjaciół?
- Czy masz poczucie winy, gdy odstępujesz od diety?
- Czy zdrowo się odżywiając, czujesz się spokojny o siebie i panujesz nad sytuacją?
Nie należy się jednak tym testem za bardzo sugerować, sprawa czy obsesja na punkcie zdrowego żywienia jest już chorobliwa zagrażająca innym aspektom, życia jest bardzo indywidualna i należałoby w tej sprawie skonsultować się z psychoterapeutę, którym przyjrzy się naszemu zdrowi u psychicznemu.
Ortoreksja jako niezdrowa obsesja
Ortoreksja jako niezdrowa obsesja charakteryzuje się nadmiernymi zaburzeniami emocjonalnymi podczas wyborów żywieniowych postrzeganych jako „niezdrowe”. Utrata masy ciała przy takiej obsesji może być wynikiem wyborów żywieniowych, ale nie jest głównym celem. Inne niezdrowe praktyki to np.
- Kompulsywne zachowanie i/lub psychiczne zaabsorbowanie praktykami żywieniowymi, które ograniczają lub zachęcają do pewnych wyborów żywieniowych, które są postrzegane przez podmiot jako umożliwiające rozwój optymalnego stanu zdrowia.
- Restrykcje żywieniowe nasilają się z czasem i mogą prowadzić do wykluczenia całej grupy pokarmowej oraz wiążą się z częstymi i dotkliwymi praktykami „oczyszczającymi” mającymi na celu oczyszczenie lub detoksykację organizmu.
- Niedożywienie, znaczna utrata masy ciała lub inne powikłania medyczne spowodowane restrykcjami żywieniowymi.
- Problemy emocjonalne lub problemy w relacjach społecznych lub zawodowych lub w innych dziedzinach życia, generowane przez przekonania lub zachowania związane ze „zdrową” żywnością.
- Naruszenie narzuconych sobie przez podmiot reguł żywieniowych, które.
- Zespół obsesyjny, cechujący się fałszywymi przekonaniami, kompulsyjnymi zachowaniami łagodzącymi niepokój, sztywną i perfekcjonistyczną osobowością.
- Powoduje przesadny lęk przed chorobą, poczucie nieczystości i/lub negatywne odczucia fizyczne, którym towarzyszy niepokój i wstyd.
Ortoreksja jako forma anoreksji?
Ortoreksja często pojawia się przed wystąpieniem anoreksji lub odwrotnie. Istnieje wiele punktów wspólnych między ortoreksją a anoreksją: restrykcyjny charakter anoreksji jest często spotykany w przypadkach ortoreksji. Można się zastanawiać czy ortoreksja nie jest jakimś umotywowaniem anoreksji. W obu przypadkach stwierdza się znaczną utratę wagi z niedoborami składników dotykającymi zdrowia fizycznego.
Podobieństwa także znajduje się, jeśli chodzi o poczucie winy podczas przekraczania narzuconych sobie reguł. Wspólne są również zwykle cechy osobowości, takie jak perfekcjonizm, cechy obsesyjność (sztywność, rytuały itp.), a także zaburzenia związane z postrzeganiem „obrazu ciała”.
Tak więc dla niektórych autorów ortoreksja może być formą „społecznie akceptowanej anoreksji” .
Ogólnie rzecz biorąc, nietypowa forma zaburzenia odżywiania
Kategoria DSM obejmuje nietypowe formy zaburzeń odżywiania 43 . Wtedy można by uznać ortoreksję za należącą do tej kategorii. Ortoreksja została porównana z zaburzeniem unikania jedzenia lub neofobią 44 , nie do końca przekonująco.
Ortoreksja nie zawsze musi być zła…
Ortoreksja może też funkjonować jako wybrany i niepatologiczny sposób życia, wszystko zależy od jej stopnia natężenia i emocji z nią związanych. Zdrowa ortoreksja wiąże się z emocjami pozytywnymi, a ortoreksja psychiczna z emocjami negatywnymi. To rozróżnienie opiera się na nowym narzędziu, Skali Ortoreksji Teruela ( http://revistas.um.es/analesps/article/view/analesps.34.2.299671 ).
Rozróżnia się tu ortoreksję psychiczną od zdrowej ortoreksji (zainteresowanie zdrowym odżywianiem), wszystko zależy od stopnia występowania objawów zaburzeń odżywiania, objawy zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych, negatywny afekt i perfekcjonizm.
- Zdrowa Ortoreksja, to zdrowe zainteresowanie dietą, która jest psychopatologiczna.
- Orthorexia Nervosa (psychiczna), ma negatywny społeczny i emocjonalny wpływ próby osiągnięcia sztywnego wzorca żywieniowego. Ten wymiar reprezentuje patologiczną troskę o zdrową dietę.
Ortoreksja, skutki dla zdrowia
Jeśli zmagasz się z ortoreksją i nie otrzymujesz zindywidualizowanego leczenia, którego potrzebujesz, narażasz się na różne konsekwencje. Nieleczona ortoreksja może prowadzić do:
- Niewydolności nerek
- Nieregularnych miesiączek
- Nadużywanie substancji uzależniających i innych
- Do innych chorób psychicznych
- Zmniejszonej samooceny
- Myśli samobójczych
- Uszkodzenie serca i płuc
- Niedożywienia
- Zapalenia trzustki
- Utraty gęstości kości
Tak więc, Podejmując decyzję o przystąpieniu do leczenia ortoreksji, choćby przez psychoterapię, korzystając z jednego z gabinetów z listy, możesz zapobiec dalszym uszkodzeniom i rozpocząć drogę do zdrowszej, szczęśliwszej przyszłości.
Leczenie Ortoreksji – psychoterapia
Ortoreksja może sprawić, że człowiek czuje się beznadziejny i bezradny. Z psychologicznego punktu widzenia można cierpieć z powodu zepsutych relacji, a fizycznie możesz tracić niezbędne składniki odżywcze, co naraża na długoterminowe skutki zdrowotne.
Kompleksowe leczenie ortoreksji, powinno skupiać się na uzdrowieniu całego człowieka – umysłu, ciała i ducha. Program leczenia ortoreksji powinien obejmować terapie dietetyczne i żywieniowe, które pomagają klientom zrozumieć intuicyjne podejście do jedzenia, które pomoże im osiągnąć długotrwały powrót do zdrowia, a także pomoc psychologiczną w postaci psychoterapii, która zajmie się źródłem problemów, tak aby one już nie wracały.
Każdy, kto przychodzi po pomoc w leczeniu ortoreksji, jest wyjątkowy pod względem swoich potrzeb, mocnych stron i celów, dlatego każdy terapeuta opracowuje zindywidualizowane plany leczenia, które koncentrują się na wielu elementach. Leczenie psychoterapeutyczne daje szansę na pozbycie się stresu związanego z codzienną rutyną i skupienie się wyłącznie na swoim zdrowiu.
