Depresja- psychoterapia, leczenie, pomoc psychologiczna, co na to psychoterapeuta?

Zrozumieć depresje

Depresja (łac. depressio „głębokość” lub od łać deprimo „przygniatać, nacisnąć”) to  zaburzenie psychiczne, którego główne cechy to obniżony nastrój, smutek, przygnębienie, niska samoocena,  melancholia, lęk, nieśmiałość, obojętność, spadek lub utrata zdolności do cieszenia się (anhedonia). Pojęcie to stosowane w terminologii psychiatrycznej i odnosi się także do zespołów objawów depresyjnych występujących w przebiegu chorób afektywnych (nazywanych także zaburzeniami afektywnymi lub zaburzeniami nastroju). Depresja dotyka  ludzi w różny sposób i ma różne objawy.

Ciężkie postacie depresji charakteryzują się tak zwaną „triadą depresyjną”:

• obniżony nastrój,
• upośledzenie umysłowe
• i upośledzenie ruchowe.

Nastrój depresyjny w niektórych przypadkach może być normalną, tymczasową reakcją na wydarzenia życiowe, takie jak utrata bliskiej osoby, żałoba. Depresja może być objawem niektórych schorzeń i efektem ubocznym niektórych leków i terapii, w przypadku, gdy przyczyna depresji nie jest oczywista, a zaburzenie depresyjne występują bez wpływów zewnętrznych, depresję taką nazywamy endogenną. W niektórych przypadkach osoba cierpiąca na depresję może zacząć nadużywać substancji psychoaktywnych.

Depresję można leczyć, depresja jest obecnie najczęstszym zaburzeniem psychicznym, według niektórych dotyka jedną na dziesięciu z nas, a według innych jedną na pięć osób starszych. Depresja występuje rzadziej u dzieci niż u dorosłych, depresja u dzieci charakteryzuje się:

• problemami ze snem (koszmary);
• problemami z ocenami w szkole, których wcześniej nie obserwowano;
• problemami z charakterem: wycofanie, dąsanie się lub agresywność.

Diagnozowanie depresji (testy na depresję)

Do wykrywania depresji stosuje się różne testy samooceny, takie jak skala Zanga do samooceny depresji  czy też skala depresji Becka. Diagnozę depresji stawia lekarz na podstawie kryteriów diagnostycznych zaburzenia depresyjnego.

Depresja według ICD-10

Objawy depresyjne dzielą się na typowe (podstawowe) i dodatkowe. Aby stwierdzić obecność depresji, zgodnie z ICD-10 muszą wystąpić dwa główne objawy i co najmniej trzy dodatkowe [.

Typowe (główne) objawy depresji to:

• obniżony nastrój, niezależnie od okoliczności, przez długi czas (od dwóch tygodni lub dłużej);
• anhedonia – utrata zainteresowania lub przyjemności poprzednio przyjemnymi czynnościami;
• wyraziste zmęczenie – utrata energii, które charakteryzuje się stabilnością tego stanu (na przykład w ciągu miesiąca).

Dodatkowe objawy depresji:

• pesymizm;
• poczucie winy, bezwartościowości, niepokoju i/lub strachu;
• niska samoocena;
• niezdolność do koncentracji i podejmowania decyzji;
• myśli o śmierci i (lub) samobójstwie;
• niestabilny apetyt, wyraźna utrata lub przyrost masy ciała;
• zaburzony sen, bezsenność lub zaspanie.

Zgodnie z kryteriami diagnostycznymi ICD-10 rozpoznanie zaburzenia depresyjnego ustala się, jeśli czas trwania objawów wynosi co najmniej 2 tygodnie. Jednak diagnozę można postawić na krótsze okresy, jeśli objawy są niezwykle nasilone i szybko się pojawiają.

Depresja według DSM-IV-TR (test na depresje)

Zgodnie z kryteriami diagnostycznymi DSM-IV-TR, 5 lub więcej z poniższych 9 objawów musi wystąpić w ciągu 2 tygodni (przy czym objawy te muszą obejmować co najmniej 1 z dwóch głównych objawów: obniżony nastrój, utrata zainteresowania, utrata  przyjemności :

• obniżony nastrój (u dzieci i młodzieży może objawiać się drażliwością);
• znaczny spadek przyjemności lub zainteresowania wszystkimi lub prawie wszystkimi czynnościami;
• pobudzenie lub zahamowanie psychomotoryczne;
• zmniejszona energia i zwiększone zmęczenie;
• poczucie bezwartościowości i niskiej samooceny lub niewystarczającej winy;
• powolne myślenie lub zmniejszona zdolność koncentracji;
• utrata masy ciała i apetyt (prawdopodobnie zwiększony apetyt i przyrost masy ciała);
• bezsenność (możliwa nadmierna senność );
• skłonności samobójcze.

Depresja – różne formy (odmiany)

Wyróżnia się depresje jednobiegunowe, w których nastrój utrzymuje się w obrębie jednego, obniżonego kierunku oraz depresje dwubiegunowe, stanowiące integralną część choroby afektywnej dwubiegunowej, przeplatane epizodami afektywnymi maniakalnymi, hipomaniakalnymi lub mieszanym  Również epizody depresyjne o łagodnym nasileniu mogą wystąpić z cyklotymią.

Jedną z odmian mieszanych epizodów afektywnych jest depresja mieszana, czyli depresja,  w której strukturze występuje zwiększona aktywność ruchowa i mowy. Z reguły depresja mieszana odnosi się do dużego zaburzenia depresyjnego, połączonego z niektórymi objawami manii lub hipomanii.

Wyróżnia się następujące formy depresji jednobiegunowych:

• Duże (silne) zaburzenie depresyjne, często określane jako depresja kliniczna.
• Odmianą dużej depresji jest depresja oporna, w której dwa kolejne cykle (każdy 3-4 tygodnie) leczenia lekami przeciwdepresyjnymi wykazują brak lub niewystarczający efekt kliniczny.
• Depresja poporodowa to forma zaburzenia depresyjnego, która rozwija się bezpośrednio po porodzie.
• Nawracająca krótka depresja różni się od dużej depresji głównie z powodu różnicy w czasie trwania.
• Depresja lekka, która nie spełnia wszystkich kryteriów depresji klinicznej, ale w której co najmniej dwa główne objawy diagnostyczne występują od co najmniej dwóch tygodni.
• Depresja atypowa jest formą zaburzenia depresyjnego, w którym oprócz typowych objawów depresji występują specyficzne objawy, takie jak zwiększony apetyt, przyrost masy ciała, zwiększona senność oraz tzw. „reaktywność emocjonalna”.
• Dystymia to łagodne, przewlekłe zaburzenie nastroju, w którym osoba skarży się na prawie codzienne obniżenie nastroju przez co najmniej dwa lata.
• Depresja sezonowa lub sezonowe zaburzenie afektywne.
• W kontekście psychoterapeutycznym wyróżnia się jeszcze inne odmiany depresji, takie jak np. depresja męska – wyparta, czy okołoporodowa itd.

Przyczyny depresji

Depresja może być wynikiem dramatycznych doświadczeń, takich jak utrata bliskiej osoby, problemów w pracy, czy też problemów ze statusem społecznym. W takich przypadkach mówimy o depresji reaktywnej (psychogennej) . Rozwija się jako reakcja na jakieś zewnętrzne wydarzenie, sytuację. Według niektórych teorii depresja pojawia się czasami, gdy mózg jest przepracowany w wyniku stresu, co może być spowodowane zarówno czynnikami fizjologicznymi, jak i psychospołecznymi.

Czynniki zewnętrzne przyczyniające się do wystąpienia depresji

Wśród czynników zewnętrznych można wyróżnić, takie rzeczy jak:

• Czynnikiem ryzyka rozwoju depresji u dorosłych mogą być także ciężkie doświadczenia w dzieciństwie: np. znęcanie się nad dziećmi może być warunkiem ich przyszłej depresji.
• Sugeruje się, że takie czynniki jak utrata ojca lub matki lub inne traumatyczne doświadczenia w dzieciństwie mogą przyczyniać się do rozwoju i wzmacniania czynników depresyjnych.
• Także obecność rodzica, który jest przekonany o swojej niższości lub który ma niepotrzebnie sztywne zachowania i sztywne przekonania.
• Depresja też może być powodowana przez  brak doświadczenia społecznego lub umiejętności społecznych.
• Depresja także ma silne skorelowanie z negatywnymi doświadczeniami komunikacji z rówieśnikami.
• Depresja może też być wywołana przez obecność wady fizycznej.
• Depresja może być predysponowana do pewnych cech osobowych osoby – na przykład perfekcjonizmu.

Jeżeli zaś psychologiczne lub somatyczne przyczyny depresji są nieobecne lub nieoczywiste, to taka depresja nazywana jest endogenną, czyli niejako „występującą od wewnątrz” (organizm, psychika). W około jednej trzeciej (około 35%) przypadków depresja jawna występuje w sposób autochtoniczny, czyli bez jakichkolwiek wpływów zewnętrznych. Strukturalnie takie depresje są od początku endogeniczne.

Obecnie nie ma jasnego zrozumienia neurobiologicznych przyczyn klinicznej depresji (dużego zaburzenia depresyjnego). W środowisku naukowym istnieje szereg hipotez na ten temat, z których żadna nie otrzymała jeszcze przekonujących dowodów. Teorie te np. wiążą rozwój depresji z niedoborem serotoniny, dopaminy itd. Niektórzy badacze konkludują, że teoria ta nie jest wystarczająco szeroka, ponieważ nie wyjaśnia ograniczeń w skuteczności leków przeciwdepresyjnych i powolnego rozwoju ich efektu terapeutycznego. Chociaż hipoteza dotycząca serotoniny jest powszechna, nie ma ostatecznych, jednoznacznych dowodów potwierdzających tę tezę: współczesne badania neurobiologiczne nie pozwoliły na potwierdzenie założenia, że ​​depresja opiera się na niedoborze serotoniny w OUN.

Inne przyczyny depresji

• U wielu osób przy słonecznej pogodzie lub przebywających w zaciemnionych pomieszczeniach może wystąpić depresja spowodowana brakiem jasnego światła. Odmiana ta nazywana jest depresją sezonową lub sezonowym zaburzeniem afektywnym, ponieważ najczęściej obserwuje się ją u pacjentów w okresie jesienno-zimowym. Depresję sezonową należy leczyć spacerami przy słonecznej pogodzie lub fototerapią.
• Depresja może być wynikiem działań niepożądanych wielu leków (np. benzodiazepin) – depresja farmakogenna. Najczęściej taka depresja szybko ustępuje samoistnie lub zostaje wyleczona po odstawieniu odpowiedniego leku.
• Depresje przeciwpsychotyczne (wynikające z przyjmowania leków przeciwpsychotycznych).
• Przyczyną depresji w niektórych przypadkach jest nadużywanie środków uspokajających lub środków nasennych, alkoholu, kokain, opiatów i innych używek.
• Depresja może mieć charakter somatyczny, a dokładniej somatogenny, jest to depresja, która objawia się w wyniku chorób somatycznych (np. choroby Alzheimera, miażdżycy tętnic mózgowych, urazowych uszkodzeń mózgu, czy nawet z powodu zwykłej grypy).
• Ciąża i poród także są czynnikami ryzyka wystąpienia depresji – nawet 10% kobiet doświadcza depresji w czasie ciąży, depresję poporodową obserwuje się u 12-16% rodzących.

Naukowcy postrzegają również depresję jako społecznie ustalony mechanizm myślenia. Zgodnie z hipotezą analitycznego myślenia, depresja utrwaliła się jako mechanizm, który pozwala jednostce skupić się na rozwiązywaniu złożonych problemów.

Analiza egzystencjalna (nurt w psychoterapii) oferuje ontologiczną interpretację cierpienia psychicznego w depresji. Ta interpretacja mówi, że depresja wiąże się z rozczarowującym ujawnieniem znikomości ludzkiej egzystencji, a w zwykłym życiu człowiek prowadzi nieautentyczne życie (autentyczne i nieautentyczne życie definiuje filozoficzna antropologia Heideggera). Doświadczenie depresyjnego cierpienia emocjonalnego postrzegane jest jako frustrujący kontakt z rzeczywistością istnienia.

Depresja – trochę statystyk

Depresja jest obecnie najczęstszym zaburzeniem psychicznym. Dotyka co dziesiątego człowieka w wieku powyżej 40 lat, dwie trzecie z nich to kobiety. Depresja występuje trzykrotnie częściej wśród osób powyżej 65 roku życia. Również około 5% dzieci i młodzieży w wieku 10–16 lat cierpi na depresję i stany depresyjne. Według Światowej Organizacji Zdrowia depresja jest główną przyczyną zachorowalności i niepełnosprawności młodzieży. Ogólna częstość występowania depresji (wszystkich odmian) w okresie dojrzewania waha się od 15% do 40%. W wielu badaniach podkreśla się, że większa częstość występowania zaburzeń afektywnych w tym wieku odpowiada większej częstości samobójstw.

Depresja – leczenie – farmakoterapia

Nie każdy pacjent chory na depresję wymaga hospitalizacji, leczenie często prowadzone jest w trybie ambulatoryjnym  Główne obszary terapii depresji to farmakoterapia i psychoterapia, czasem socjoterapia. Najważniejszym kryterium skutecznej terapii przeciwdepresyjnej jest prawidłowa diagnoza kliniczna: podejście do leczenia depresji powinno zależeć od jej przyczyny.

Tak więc w przypadku depresji somatogennej konieczne jest przede wszystkim leczenie choroby somatycznej, a dopiero w drugiej kolejności należy stosować objawową psychofarmakoterapię i psychoterapię. W przypadku depresji endogennej główną metodą jest farmakoterapia, a oprócz niej stosowana jest psychoterapia. Z kolei zaś psychoterapia depresji neurotycznej i reaktywnej jest nie mniej ważna niż farmakoterapia.

Są jednak takie głosy wśród naukowców, że antydepresanty są bezsilne w walce z depresją,  jedynym warunkiem  jest porzucenie styl życia, który ją powoduje (ekspert ds. zdrowia psychicznego z Cardiff University , prof. dr Paul Kidwell).

Leki przeciwdepresyjne są niejednolitą grupą substancji o zróżnicowanej budowie chemicznej, mechanizmach działania i wpływie na organizm. Ponadto reakcje na ten sam lek przeciwdepresyjny mogą być znacząco odmienne u różnych pacjentów. Szacuje się, że zastosowanie leku przeciwdepresyjnego przynosi istotną poprawę u 50–70% pacjentów leczonych z powodu depresji. U blisko połowy z pozostałych zmiana leku również przynosi poprawę. W związku z powyższym nie należy leków przyjmować na własną rękę, a działać jedynie we współpracy z lekarzem psychiatrą. Dobór metod leczniczych powinien zostać uzgodniony z doświadczonym specjalistą z uwzględnieniem indywidualnej oceny stanu pacjenta nasilenia obrazu depresji, ryzyka samobójczego, uwarunkowań psychologicznych, środowiskowych, biologicznych i szeregu innych czynników. Tym niemniej przyjmuje się, że w przypadku większości przypadków depresji połączenie obu metod leczenia farmokoterapia i psychoterapia jest najbardziej efektywna.

Antydepresanty to grupa niejednolitych substancji o różnej budowie chemicznej, różnych mechanizmach działania i wpływie na organizm. Ponadto ten sam lek przeciwdepresyjny może znacząco różnie reagować na różnych pacjentów. Uważa się, że leki przeciwdepresyjne zapewniają znaczną poprawę u 50-70% pacjentów leczonych z powodu depresji. Ponadto prawie połowę przypadków pacjentów można poprawić stan, zmieniając lek. W związku z powyższym, nie należy leków przyjmować na własną rękę, a działać jedynie we współpracy z lekarzem psychiatrą. Wyboru leczenia można dokonać poprzez indywidualną ocenę różnych czynników, takich jak stan pacjenta, nasilenie depresji, ryzyko samobójstwa, warunki psychologiczne, środowiskowe i biologiczne. Jednak w przypadku większości przypadków depresji uważa się, że połączenie zarówno leków, jak i psychoterapii jest najskuteczniejsze.

Depresja – leczenie – psychoterapia

Psychoterapia może być stosowana jako główna metoda psychoterapii, bez użycia leków psychotropowych. Psychoterapię i farmakoterapię można również stosować łącznie. Uważa się, że w przypadku ciężkiej depresji wskazana jest farmakoterapia lub połączenie farmakoterapii i psychoterapii. Według statystyk połączenie leków przeciwdepresyjnych z psychoterapią stanowi najbardziej wszechstronne i skuteczne podejście w leczeniu ostrego epizodu depresyjnego, a także jest bardzo ważne w leczeniu depresji opornej na leki z tendencją do przewlekłego przebiegu i częstych nawrotów.

Niniejszy artykuł nie opisuje tego, co dana osoba czuje, jeżeli ma depresję może czuć, ponieważ dla każdego odczucie depresji będzie inne, choć kilka punktów będzie wspólnych. Zawsze podkreślamy, że każda osoba potrzebuje indywidualnej terapii. Dlatego psychoterapia rozmową (jeden ma jeden) może pomóc i ma bardzo duże znaczenie. Silne zaburzenie depresyjne, powszechnie określane jako depresja, może poważnie zakłócić życie. Depresja może wpłynąć na twoje relacje, życie zawodowe, wzorce snu, apetyt lub prowadzić do nadużywania substancji w celu uniknięcia trudnych uczuć.

Najczęstszymi metodami psychoterapii depresji są terapie poznawczo-behawioralne, interpersonalne, egzystencjalne, psychodynamiczne i psychoanalityczne. Mniej znane metody obejmują terapię pamięci, terapię rozwiązywania problemów społecznych, terapię odgrywania ról, gestalt i inne, w większości, eklektyczne formy psychoterapii depresji. W leczeniu depresji można również zastosować terapię grupową, która jest alternatywą dla indywidualnej terapii.

Kiedy zgłosić się po pomoc psychoterapeutyczną w przypadku depresji?

Jeśli objawy depresji utrzymują się dłużej niż 2 tygodnie, należy zasięgnąć profesjonalnej pomocy. Profesjonalny terapeuta z naszej listy pomoże Ci w leczeniu depresji, współpracując z Tobą w celu zidentyfikowania przyczyny (u każdego innej). Ten proces jest bardzo delikatny i personalny, a relacje z terapeutami, którzy nie osądzają, są w tym procesie bardzo ważne.

Jak działa psychoterapia?

Zrozumienie źródeł i przyczyn depresji jest punktem wyjścia do leczenia depresji. Kolejnym krokiem jest odkrycie źródeł stresogennych i zmiana podejścia do nich. Wszystko jest jednak na dobrej drodze, to że dotarłeś do tego miejsca, w którym myślisz o sięgnięciu po pomoc, jest już pierwszym krokiem sukcesu.

Aby wyjść z depresji, musimy coś zmienić, z tym zgadzają się praktycznie wszyscy. Konieczne jest, aby delikatnie pomóc rozpocząć pozytywny proces zmiany. To samo w sobie może być zniechęcające, ale bez zrozumienia i myślenia o przyszłych zmianach może być trudno iść dalej.

W terapii depresji skupiamy także uwagę na tym, co nas uszczęśliwia, może to być zupełnie inne od tego, co uszczęśliwia innych. Tak więc, jeśli chcemy poradzić sobie z  depresją, inicjatywa musi pochodzić od pacjenta. Zadaniem terapeuty jest przybranie neutralnej pozycji i staranie się zrozumieć (i pomóc ci zrozumieć) potrzeby i motywatory, które mogą doprowadzić do zmian.

W procesie psychoterapii, terapeuta może próbować kwestionować Twoją percepcję i przekonania, które mogą powstrzymać Cię od zrozumienia tego, jak można osiągnąć szczęście. Być może niektóre błędne spostrzeżenia i nierealne oczekiwania, doprowadziły do ​​depresji, te wszystkie rzeczy warto na nowo określić.  Terapia może obejmować zbadanie, jakie są Twoje oczekiwania wobec szczęścia i co z nich jest realistyczne do spełnienia.  Ponadto  dyskusja na temat zadowolenia bez presji do osiągnięcia „szczęścia” może być bardzo pomocna.

Bycie altruistą, pomaganie innym, myślenie o innych i bycie nieegoistycznym to ścieżki do bardziej stabilnego poziomu satysfakcji i dobrego samopoczucia, mogą one być krokami na drodze trudnej walki o samo „szczęście”. Podobnie skupienie się na relacjach zewnętrznych, a nie na autoanalizie, może być uważane za sposób na wyjście z depresji.

Warto podkreślić, że wielokierunkowe i satysfakcjonujące życie (w tym zadowolenie ze zdrowia fizycznego, diety, ćwiczeń, spotkań towarzyskich i dobrych rzeczy w życiu) zwykle pomaga w wyjściu z depresji.